C

CMYK	- zestaw czterech podstawowych kolorów farb drukarskich stosowanych powszechnie w druku kolorowym w poligrafii i metodach pokrewnych (tusze, tonery i inne materiały barwiące w drukarkach komputerowych, urządzeniach ksero, itp.). Na zestaw tych kolorów mówi się również barwy procesowe lub kolory triadowe. CMYK to jednocześnie jeden z trybów koloru w pracy z grafiką komputerową. Skrót CMYK powstał jako złożenie pierwszych liter angielskich nazw kolorów: C – cyjan (błękit) (ang. Cyan), M – madżenta (amarant) (ang. Magenta), Y – żółty (ang. Yellow), K – czarny (ang. blacK lub też K – jako Key color, Karbon, lub Kontur). Barwy wynikowe w metodzie CMYK otrzymuje się poprzez łączenie barw podstawowych w proporcjach (dla każdej z nich) od 0% do 100%. Farby CMYK to substancje barwiące, przepuszczające światło, czyli barwniki. Łączy się je nie metodą mieszania, tylko nakładania warstwami i dlatego barwa wynikowa może mieć od 0% do 100% koloru (czyli kolorów składowych). Druk odbywa się metodą rastra, czyli drukowania malutkich punktów (kropek) posiadających 100% koloru o różnej wielkości lub gęstości, przy uwzględnieniu pozostawionego, niezakrytego, białego podłoża. Dokładnych odpowiedników barw C, M, Y i K nie ma w języku polskim. Są to specjalnie stworzone kolory na użytek przemysłu dla umożliwienia oddawania (poprzez łączenie ich w różnych proporcjach) jak największej ilości barw natury. Nie ma absolutnie możliwości uzyskania wszystkich istniejących w naturze barw metodą mieszania barw CMYK, powodem jest, między innymi, brak możliwości uzyskania w praktyce farb teoretycznych o absolutnej czystości koloru. Ogólnie mówiąc, nie istnieje złoty środek definiowania kolorów z natury za pośrednictwem kolorów CMYK. Można dokonywać tylko ogólnych uproszczeń. Pewnego zakresu odcieni nie da się w ogóle uzyskać z powodów technologicznych, a pozostałe kolory muszą być definiowane składowymi CMYK, z uwzględnieniem wielu czynników jak: biel podłoża, wsiąkliwość farby czy cechy farb konkretnego producenta.
Cold-stamping	- jest to technika druku z użyciem specjalnej folii i odpowiedniego kleju. Klej nanoszony jest metodą fleksograficzną lub offsetową. Folia jest nośnikiem warstwy barwnika (np. napylonego próżniowo aluminium, powleczonego bezbarwnym lub zabarwionym lakierem). Odpowiedni klej utwardzany promieniami UV, nanoszony jest na powierzchnię drukowaną dokładnie w miejscach, które chcemy zadrukować. Po zetknięciu kleju z warstwą barwnika następuje przejście folii pod lampami UV. Klej utwardza się i następuje oderwanie barwnika od warstwy nośnej. Cold-stampingu używa się do uszlachetniania druku, do znakowania, do zabezpieczeń (zwłaszcza folie holograficzne). Podobne efekty do cold–stampingu otrzymuje się przez zastosowanie hot–stampingu, który obecnie znajduje szersze zastosowanie i można go już stosować używając nawet prostych urządzeń. Dużym plusem aplikacji folii cold-stamping jest możliwość drukowania farbą i uszlachetniania druku folią w jednej linii (on-line). W przypadku folii do hot-stampingu jej aplikacja jest dokonywana po druku farbą przy użyciu innej maszyny (off–line).
CtF (ang. Computer to Film)	- w dokładnym znaczeniu jest to ogólna nazwa technologii tworzenia polegającej na naświetlaniu z komputera klisz na urządzeniu zwanym naświetlarką. Klisze te wykorzystywane są następnie do tworzenia formy drukowej.
CtP (ang. Computer to Plate)	- następca technologii CtF. Oznacza to proces naświetlania formy drukowej bezpośrednio z komputera z pominięciem etapu tworzenia klisz.

D

Dpi (rozdzielczość - ang. dots per inch)	-liczba punktów przypadająca na cal długości. Jednostka stosowana do określenia rozdzielczości drukarek, ploterów, naświetlarek itp. Jednostka dpi opisuje stopień oddawania szczegółów kształtu obrazu w sterowanych komputerowo urządzeniach drukujących, naświetlających, a także wycinających, grawerujących itp. Określa gęstość możliwych do uchwycenia szczegółów obrazu, który jest rozumiany jako układ plamek, których środki pozostają w stałych odległościach względem siebie, a ułożone są w rzędach i kolumnach. Rozdzielczość pozioma (w rzędach) jest rzeczywistą rozdzielczością urządzenia i jeśli nie podano inaczej, oznacza także rozdzielczość pionową.
Druk cyfrowy	- to ogół rozwiązań poligraficznych wykorzystujących technologię elektrostatyczną, czyli technologię podobną do tej w drukarkach laserowych oraz ksero, przy czym możliwe jest stosowanie także tonerów w postaci ciekłej. Druk cyfrowy wypełnia lukę pomiędzy wydrukami z drukarki komputerowej a typowymi zastosowaniami tradycyjnego druku offsetowego. Obrazowo rzecz ujmując, można określić druk cyfrowy jako przemysłową odmianę ksero lub też rodzaj drukarki laserowej o najwyższych parametrach eksploatacyjnych. Zaletą druku cyfrowego jest pominięcie całego etapu tzw. przygotowalni, czyli tworzenia klisz i następnie form drukowych (CtF), czy też bezpośrednio form drukowych (CtP). Druk odbywa tu się bezpośrednio z komputera na urządzeniu drukującym. Skraca to czas uzyskania odbitki i umożliwia tzw. druk na żądanie. Wadą druku cyfrowego jest wciąż gorsza jakość niż druku offsetowego, a także wysoki koszt uzyskania odbitki, dlatego też rozwiązanie to jest opłacalne tylko przy niskich nakładach.
Druk offsetowy	- przemysłowa odmiana druku płaskiego, w której obraz przenoszony jest z formy drukowej na papier za pośrednictwem cylindra obciągniętego gumą, (tzw. obciągu). Elementom drukującym formy nadawane są właściwości oleofilne (przyjmują farbę, a nie przyjmują wody), elementom niedrukującym – właściwości hydrofilne (przyjmują wodę,a nie przyjmują farby). Forma drukowa zakładana jest na cylinder formowy maszyny offsetowej, z którym stykają się walce wodne i farbowe. Odbitka z formy drukowej powstaje na pokrytym gumą cylindrze pośrednim, z którego odciśnięta zostaje na zadrukowywany materiał (np. papier, blachę, tworzywo sztuczne). Techniką offsetową drukuje się jedno– i wielobarwne książki, czasopisma, plakaty, mapy, opakowania itp. Offset jest obecnie jedną z najpopularniejszych technik druku.
DTP (ang. Desktop Publishing)	- termin oznaczający ogół czynności związanych z przygotowaniem na komputerze materiałów, które będą później powielone metodami poligraficznymi. Krócej mówiąc: DTP to „komputerowe przygotowanie do druku”.
Duoton	- model kolorystyczny lub też technika druku polegająca na tym, iż obraz jest tworzony w wyniku nakładania się dokładnie dwóch dowolnych kolorów.

E

EPS (Encapsulated PostScript)

- format plików, będący podzbiorem języka PostScript, którego głównym przeznaczeniem jest przechowywanie pojedynczych stron (ilustracji). Dokumenty PostScriptowe mogą być wielostronicowe. Pliki EPS zazwyczaj przechowują również miniaturę, która jest wykorzystywana do szybkiego podglądu zawartości takiego pliku. Format EPS stał się nieformalnym standardem wymiany obrazów, praktycznie każdy program stosowany w DTP potrafi takie pliki odczytywać i zapisywać. Czasem stosowany jest skrót EPSF, który oznacza Encapsulated PostScript Format.

F

Falcowanie, złamywanie	- jedno- lub wielokrotne składanie arkusza papieru, czystego lub zadrukowanego, na pół (najczęściej) lub w dowolnych innych proporcjach, na różne sposoby (w różnych kierunkach), w celu osiągnięcia docelowego formatu i liczby stron składki. Przykładem może być trzykrotne złożenie na pół arkusza, co daje składkę szesnastostronicową. Każde miejsce zaginania arkusza to falc (złam) i po złożeniu tworzy nową krawędź. Maszyna do falcowania to: falcerka, czyli złamy warka (niepoprawnie falcarka lub falcówka).
Farba drukowa	- zwana farbą drukarską lub farbą graficzną, to materiały powłokotwórcze ciekłe lub maziste o charakterze zawiesin lub roztworów substancji barwiących w spoiwach. Służą one drukowaniu, czyli zasadniczo procesowi zwielokrotniania obrazu przez przenoszenie go z formy drukowej na podłoże drukowe.
Farba offsetowa	- to rodzaj farby drukowej stosowanej w poligraficznych maszynach drukujących w technice offsetowej. Zasadniczym nośnikiem barwy tych farb są pigmenty i laki, natomiast spoiwo stanowią żywice i modyfikowane oleje mineralne lub roślinne.
Font (ang.) (z łac. fons źródło)	- cyfrowy nośnik pisma, czyli elektroniczny (komputerowy) następca czcionki drukarskiej (stąd czasami potocznie używa się również terminu czcionka komputerowa). W najwęższym znaczeniu (np. w redakcji technicznej) za jeden font, podobnie jak w przypadku czcionek, uznaje się komplet znaków pisarskich, którymi można złożyć jednorodny fragment tekstu. Jeden font to komplet znaków o tych samych trzech zasadniczych parametrach: krój pisma, stopień pisma i odmiana pisma. Tak więc znaki o dwu różnych wielkościach, albo znaki normalne i pogrubione, to znaki z dwu różnych fontów (gdyż np. oddzielnie opisuje się je w makietach).
Forma drukowa	- element urządzenia drukującego, przyjmujący farbę drukową (lub inną nadrukowywaną substancję, np. lakier, klej) w miejscach obrazu drukowego, w celu przekazania tej farby dalej, na podłoże drukowe. Forma drukowa jest pierwszym miejscem w urządzeniu drukującym, w którym farba drukowa przyjmuje kształt przyszłego druku. Jej powierzchnia stanowi układ fragmentów przyjmujących i nieprzyjmujących farbę, czyli inaczej mówiąc, jest układem fragmentów drukujących i niedrukujących. W zależności od techniki druku, formy drukowe dzieli się na wklęsłe, płaskie i wypukłe.
Format netto (format po obcięciu	- rozmiar gotowego wyrobu poligraficznego (np. czasopisma, książki).Pod pojęciem wyrobu gotowego rozumie się wyrób po obcięciu ”spadów”, co jest jedną z ostatnich czynności w introligatorni (m.in. po wykonaniu oprawy).

G

Gęstość optyczna	- może być określana jako parametr mierzonego materiału lub parametr urządzenia, np. skanera. Jest to wielkość fizyczna opisująca intensywność światła odbitego od materiału (dla materiałów nieprzezroczystych) lub stosunek intensywności światła po przejściu przez badany materiał do światła padającego (dla materiałów przezroczystych – inaczej transparentnych). W przypadku urządzeń, np. skanera, gęstość optyczna to jeden z podstawowych parametrów mówiących o jakości skanera. Oznacza zdolność rozróżniania szczegółów w najciemniejszych miejscach obrazu (a pośrednio także w najjaśniejszych).
Gradient	- rozwiązanie stosowane w grafice komputerowej polegające na wypełnieniu określonego obszaru płynnym przejściem tonalnym pomiędzy, co najmniej, dwoma kolorami. Kształt tego wypełnienia może być rozmaity, począwszy od prostego równomiernego przejścia pomiędzy przeciwnymi bokami prostokąta, a skończywszy na przejściu wzdłuż linii krzywej, rozchodzeniu się promienistym itp. Rozwiązanie to stosowane jest zarówno w grafice rastrowej, jak i wektorowej.
Grafika rastrowa (bitmapa)	- obraz w postaci elektronicznej, który jest odzwierciedlony za pomocą siatki punktów zwanych pikselami. Jakość obrazka rastrowego jest określana przez całkowitą liczbę pikseli (wielkość obrazu) oraz ilości informacji przechowywanych w każdym pikselu (głębia koloru). Wielkość obrazka rastrowego nie może zostać zmieniona bez utraty jego jakości. Jest to przeciwne grafice wektorowej, którą łatwo można skalować. Parametrem opisującym jakość obrazka jest ppi (piksel per inch). Przyjmuje się, że do profesjonalnego wykorzystania danego obrazu w procesie poligraficznym jest wielkość 300 ppi. Często zamiast terminu ppi używa się zwrotu dpi (dot per inch), co generalnie nie jest błędem, natomiast odnosi się bardziej do rozdzielczości urządzenia drukującego.
Grafika wektorowa	- obraz w postaci elektronicznej, który jest opisany za pomocą funkcji matematycznych (punktów, linii, krzywych np. Beziera). Grafika wektorowa jest grafiką w pełni skalowalną, co oznacza, iż można obrazy wektorowe powiększać, oraz zmieniać ich proporcje bez uszczerbku dla jakości. Dzieje się tak dzięki całkowicie matematycznemu opisowi elementów graficznych. Za swoistą odmianę grafiki wektorowej należy uważać fonty, które obecnie, w przytłaczającej większości, budowane są według tych samych zasad co grafika wektorowa.
Gramatura papieru	- ciężar 1 m2 arkusza papieru wyrażony w gramach. Pośrednio parametr ten przekłada się na grubość arkusza: papier o gramaturze 100 jest grubości 1/10 mm (z dokładnością 20%).

H

Hot-stamping (zwany również termodrukiem lub hot-printem)

- to technika druku z użyciem specjalnej folii i matryc wypukłych wykonanych z materiału przewodzącego ciepło. Matryca podgrzewana jest do ok. 100° C. Po zetknięciu matrycy z folią poliestrową rozgrzewa się warstwa klejowa. Klej aktywizuje się w miejscach odpowiadających rysunkowi na matrycy i wraz z odpowiednim fragmentem warstwy lakieru i warstwy aluminium pozostaje na drukowanej hot-stampingiem powierzchni.

I

Interlinia

- w DTP jedna z najważniejszych cech tekstu sformatowanego. Jest to odległość między sąsiednimi wierszami tekstu, liczona jako odstęp pomiędzy dolną linią pisma w wierszu górnym i górną linią pisma w wierszu dolnym.

J

JPG

- to nazwa systemu kompresji statycznych obrazów rastrowych, przeznaczonego głównie do przetwarzania obrazów. Algorytm kompresji używany przez JPG jest algorytmem stratnym, tzn. w czasie jego wykonywania tracona jest bezpowrotnie część pierwotnej informacji. Dlatego też format JPG jest najczęściej wykorzystywany do zapisywania grafiki, do zastosowań niewymagających bardzo wysokiej jakości obrazu. Dla zastosowań poligraficznych właściwszy jest format TIFF

K

Kaszerowanie

- uszlachetnianie wyrobu papierniczego poprzez oklejanie cienkim papierem (niezadrukowanym lub zadrukowanym) papieru znacznie grubszego, kartonu, tektury falistej, itp. w celach dekoracyjnych lub technologicznych.

L

Lakierowanie	- pokrywanie lakierem druku. Jeden ze sposobów uszlachetniania druku, tj. podnoszenia jakości lub atrakcyjności podłoża drukowego, pokrytego farbą drukową. Lakierowanie może mieć na celu zabezpieczenie powierzchni przed ścieraniem, podniesienie atrakcyjności wyrobu (lakiery matowe, błyszczące, perłowe i inne), jak też zwiększenie sztywności materiału.
Laminowanie	- zwane też foliowaniem. Rodzaj uszlachetnienia druku polegający na przyklejeniu do powierzchni zadrukowanej przezroczystej folii (laminatu). Laminowanie odbywa się w laminatorach, z użyciem kleju na zimno (laminowanie na zimno) lub na gorąco (laminowanie na gorąco). Dzięki laminowaniu zadrukowana powierzchnia uzyskuje dodatkowe walory estetyczne, zastaje też usztywniona i zabezpieczona przed działaniem mechanicznym, chemicznym, promieniowaniem UV i wilgocią.
LPI (liniatura rastra – ang. frequency, screen ruling)	- w poligrafii jeden z najważniejszych parametrów określających budowę rastra drukarskiego. W rastrze liniatura jest parametrem mówiącym ile rzędów kropek (lub linii), ułożonych równolegle względem siebie, przypada na jednostkę długości. Liniaturę wyraża się w liniach na cal – lpi (lines per inch), lub rzadziej w liniach na centymetr. Im wyższa liniatura, tym drobniejsze kropki rastra (i więcej ich), a więc tym więcej szczegółów może zawierać drukowany obraz. Jednak zbyt wysoka liniatura, w stosunku do możliwości urządzenia drukującego, może spowodować, że najmniejsze kropki (lub fragmenty linii) mogą się nie zreprodukować, a więc najjaśniejsze miejsca pozostaną niezadrukowane i podobnie – największe kropki (lub fragmenty linii) mogą ulec „zalaniu” do jednolitej płaszczyzny, niwelując szczegóły w najciemniejszych partiach obrazu. Typowe liniatury dla techniki offsetowej to 133 lpi dla druku gazetowego, 150 lpi dla offsetów, 175 lpi dla papierów kredowych.

M

Metameryzm

- zjawisko polegające na różnym odbiorze barwy tej samej substancji barwiącej (np. zawartej w farbie), uzależnionym od rodzaju światła, w którym substancja barwiąca jest oglądana. Substancja barwiąca o silnym metameryzmie to substancja silnie zmieniająca barwę pod wpływem zmian oświetlenia. Zjawisko metameryzmu spektakularnie się ujawnia wówczas, gdy dwie substancje barwiące, oglądane w tym samym oświetleniu (np. dziennym), odczytywane są jako zbliżone barwą do siebie, natomiast w innym oświetleniu (np. żarówki), z powodu ich różnego metameryzmu, jako różniące się między sobą.

Mora

- w poligrafii, grafice komputerowej i fotografii, to niepożądany efekt, pojawiający się w postaci regularnych punktów lub wzorów, wskutek krzyżowania się układu co najmniej dwu regularnych siatek rastrowych lub wzorów podobnego rodzaju (a także krzyżowania się rastra z układem pikseli bitmapy). W poligrafii mora występuje podczas druku co najmniej dwiema farbami drukowymi, czyli w praktyce przy druku, w którym co najmniej dwa rastry nakładają się na siebie. Aby mora ta była jak najmniejsza, kąty rastra obraca się względem siebie. Najlepsze efekty osłabienia mory osiąga się przy obróceniu jednego rastra względem drugiego o 30° – mora przyjmuje wtedy swoją najmniej wyrazistą formę pod postacią układu rozetek.

N

Nadlewka

- powiększenie danego obszaru kolorystycznego w celu uniknięcia błędu pasowania (tzn. świecenia białego podłoża papieru między dwoma obszarami o różnej kolorystyce).

O

OCR - (Optical Character Recognition)	- optyczne rozpoznawanie znaków. Przetworzenie obrazu (z mapy bitowej, np. ze skanera) na tekst. Niegdyś oznaczało samo rozpoznawanie ciągów znaków pisarskich, dziś również cech formatowania, jak: krój pisma, stopień pisma, interlinia, a nawet układów tabelarycznych, formularzy itp. oraz pól z grafiką. Często używany skrót w nazwach rodzajowych papierów przeznaczonych po obróbce do sczytywania danych (np. w bankach). I tak mamy offsety OCR lub papiery samokopiujące OCR, zwykle w gramaturach około 90-110 g/m2.
Odbitka próbna - (ang. proof)	- analogowa lub cyfrowa, służy do ostatecznego zatwierdzenia projektu przed drukiem. Odbitka taka jest też najczęściej wzorem kolorystycznym dla drukarni (tzw. proof kontraktowy).
Overprint	- określenie używane w DTP dla określenia parametru jakim jest nadrukowanie, czyli pokrycie jednym kolorem drugiego. Standardowo overprint jest stosowany dla tekstu w kolorze czarnym. Celem jego stosowania jest uniknięcie możliwych błędów pasowania kolorów na maszynie drukarskiej.

P

Pagina (łac. stronica)	- liczba wskazująca kolejny numer stronicy, którą umieszcza się nad lub pod kolumną druku. Często też mianem paginy określony jest powtarzający się element graficzny zawierający, oprócz numeru strony (lub zamiast niego) na przykład tytuł rozdziału czy też całej publikacji.
Pantone	- najbardziej rozpowszechniony obecnie system mieszania farb offsetowych, oparty na 14 wysoko spigmentowanych, specjalnie dobranych farbach i jednej uzupełniającej. Pełny komplet farb systemu PMS (Pantone Matching System) daje możliwość uzyskania prawie wszystkich kolorów. Najważniejszą zaletą wzornika Pantone jest to, że jest on powszechnie stosowanym narzędziem zarówno w drukarniach, jak i przez grafików – projektantów.
Paser (punktura)	- element graficzny umieszczany poza formatem netto publikacji poligraficznej, służący jako „celownik” w druku barwnym do dokładnego nanoszenia obrazu drukowego kolej- nymi farbami drukowymi w to samo miejsce. W druku jednokolorowym pasery nie mają zasto- sowania. W DTP pasery oznaczone są jako „registration”, które są sumą wszystkich farb, jakimi praca ta zostanie wydrukowana. Pasery stanowią miejsce kontroli i punkt odniesienia przy montażu klisz, wykonywaniu odbitek próbnych oraz w samym druku. Znajdują się one na każdym z wyciągów barwnych w tym samym miejscu i mają ten sam kształt. Umiejscowione są najczęściej w rogach lub na środkach marginesów stron, w od- ległości kilku punktów typograficznych na zewnątrz od linii krojenia arkusza. W przypadku większych stron publikacji może mieć zastosowanie zwiększenie ilości paserów.
Pasmowanie (ang. banding)	- wada druku obrazu ciągłotonalnego, polegająca na tym, że zamiast jednolitych, „gładkich” przejść między kolorami widać stykające się obszary (podobne do pasm) o jednolitych kolorach. Pasmowanie występuje gdy brak dostatecznej ilości półtonów potrzebnych w druku jest spowodowany nadmierną liniaturą w stosunku do rozdzielczości urządzenia. Pasmowanie może być również skutkiem niedopracowania niektórych programów DTP, które dają bardzo brzydkie gradienty (z małą ilością kolo- rów pośrednich), a raczej symulację gradientów i nie zaleca się wtedy stosowania ich na dużych powierzchniach i przy dużych rozpiętościach skraj- nych kolorów.
PDF (ang. Portable Document Format)	- jest forma- tem plików służącym do prezentacji, przenoszenia i drukowania treści tekstowo-graficznych, stworzonym i promowanym przez firmę Adobe Systems. Czytniki tego formatu (program Acrobat Reader) są udostępniane za darmo przez firmę Adobe na wiele platform sprzętowo-programowych. Natomiast opro- gramowanie służące do modyfikowania tych plików jest rozpowszechniane płatnie. Zaletą formatu pdf jest poprawne otwieranie plików zawierających zarówno tekst jak i grafikę, niezależnie od wykorzystywanego systemu, jak i posiadanych czcio- nek. Inną zaletą jest możliwość zabezpieczania plików przed niechcianą ingerencją.
Piksel (ang. pixel – wyraz utworzony ze zbitki dwóch angielskich słów: picture+element)	- najmniejszy element obrazu bitmapowego. Jeden piksel to bardzo mały kwadrat (rzadziej: prostokąt) wypełniony w całości jednolitym kolorem. Piksel stanowi także najmniejszy element obrazu wyświetlanego na moni- torze komputera. Tryb pracy monitora, a konkretnie jego rozdzielczość, to właśnie liczba pikseli jakie zawiera on w pionie i poziomie.
Plik kompozytowy	- plik zawierający kolorową grafikę nierozseparowany na poszczególne wyciągi (np. CMYK). Przygotowując prace pod kątem elektronicznego montażu nie ma potrzeby załączać funkcji rozbarwiania, nawet w przypadku użycia w pracy dodatkowych kolorów. Praca kompozy- towa posiada bowiem wszystkie ważne informacje jakie są nam potrzebne do wykonania prawidło- wego montażu. Dużą zaletą plików kompozytowych jest ich rozmiar. Są one wielokrotnie mniejsze niż pliki rozbarwione, a to w dobie przesyłania dokumentów drogą elektroniczną jest dosyć ważnym argumentem.
Plik rozseparowany	- plik składający się z sepa- racji użytych kolorów w danej publikacji. Jedna strona w takim pliku to jeden kolor jaki ma być drukowany. Separowane mogą być pliki zawiera- jące obrazy CMYK i PANTONE.
PostScript	- jest to uniwersalny język opisu strony, opracowany przez firmę Adobe Systems Incorporated, będący obecnie standardem w zastosowaniach poligraficznych. Pozwala on nie tylko opisać precyzyjnie wygląd strony, ale także wykonywać złożone operacje na dostarczonych danych (np. wykonywanie rozbarwień).
Ppi (ang. pixels per inch)	- liczba pikseli przypada- jąca na cal długości. Jednostka stosowana do określania rozdzielczości obrazów bitmapowych.
Preprint	- w poligrafii i papiernictwie handlowa naz- wa umowna papierów offsetowych przeznaczonych do dalszej obróbki (po druku) w technice cyfrowej.
Przyrost wartości tonalnej	- określane także jako Dot Gain. Jest to zjawisko powiększania się punktów rastrowych na odbitce. Występuje ono w wyniku roztłaczania farby na podłożu oraz poprzez zjawisko przejścia światła przez warstwę farby, tzw. pozorne powiększenie punktów. Dopuszczalne wielkości przyrostu wartości tonalnej są określane w materia- łach normalizacyjnych.

R

Pagina (łac. stronica)	- liczba wskazująca kolejny numer stronicy, którą umieszcza się nad lub pod kolumną druku. Często też mianem paginy określony jest powtarzający się element graficzny zawierający, oprócz numeru strony (lub zamiast niego) na przykład tytuł rozdziału czy też całej publikacji.
Raster	- jednotonalny obraz składający się z drobnych kropek (lub w szczególnym przypadku z linii), dający podczas oglądania z normalnej odległości wrażenie istnienia półtonów, gdy kropki te są już na tyle małe, że zlewają się z otaczającym je tłem. Jasność osiągniętych w ten sposób półtonów wynika ze stosunku powierzchni zajętej przez elementy rastra do powierzchni otaczającego te elementy niezadrukowanego, jasnego (najczęściej białego) podłoża drukowego. Jeżeli widzimy wydrukowane czarno-białe zdjęcie z wieloma odcieniami szarości, to w rzeczywistości patrzymy na siateczkę drobnych, całkowicie czarnych punktów rastra drukarskiego. Podobnie jest w typowym druku kolorowym, który realizuje się za pomocą tzw. triady drukarskiej, czyli tak naprawdę czterech podstawowych kolorów CMYK. Wtedy mamy do czynienia z nałożonymi na siebie czterema rastrami, których mozaika sprawia wrażenie istnienia pełnej palety różnych kolorów. Wartość tonalna rastra jest wyznaczana procentowo jako stosunek powierzchni pokrytej rastrem do powierzchni całkowitej.
RGB (Red-Green-Blue)	- najpopularniejszy sposób zapisu barwy punktu (piksela). Kolor ten określa się poprzez zdefiniowanie nasycenia trzech składowych koloru: składowej czerwonej (Red), zielonej (Green) i niebieskiej (Blue). Poziom nasycenia każdego z kolorów określa się z reguły w zakresie 0 do 255, a więc przy pomocy jednego bajtu (8 bitów pozwala zapisać 256 różnych wartości). Kolor czarny jest z reguły zdefiniowany jako 0, 0, 0, czyli brak nasycenia we wszystkich kolorach, zaś biały to 255, 255, 255 a więc maksymalne nasycenie składowych.
RIP (Raster Image Processor)	- w DTP i poligrafii pod pojęciem ripa rozumie się dedykowane stanowisko komputerowe ze specjalistycznym oprogramowaniem, podłączone do naświetlarki lub do cyfrowej maszyny drukarskiej. Na ripie odbywa się ostatni etap komputerowej części prac związanych z przygotowaniem do druku. Ripuje się pliki postscriptowe, aby wysłać na urządzenie wyjściowe gotowy obraz rastra (czyli siatki drukowanych punktów), dokładnie w takiej postaci, w jakiej zostanie on potem wydrukowany.
RIP sprzętowy	- układ scalony zawierający oprogramowanie do rastrowania, np. każda drukarka postscriptowa ma taki układ we wnętrzu obudowy.
RIP programowy	- program komputerowy do ripowania. Wykorzystywany nie tylko do obsługi naświetlarek, ale także np. do wydrukowania zrastrowanego obrazu postscriptowego na niepostscriptowej drukarce lub obejrzenia, w celach kontrolnych, obrazu rastra na monitorze.
Rozkładówka	- dwie środkowe strony publikacji poligraficznej w oprawie zeszytowej, czyli oprawie szytej przez środek grzbietu. W tym typie oprawy każda para stron widzących jest widoczna w całości, bez strat na klej i bez utrudnień widoczności wynikających z ugięcia kart w okolicy grzbietu, co jest wadą oprawy klejonej.

S

Składka, składka arkuszowa	- podstawowy czynnik narzucający postać całej, wielostronicowej publikacji drukowanej. Pojęcie składki wiąże się z tym, że zazwyczaj zadrukowywany arkusz papieru na maszynie drukarskiej jest większy niż końcowy wyrób poligraficzny. Składka to nic innego jak rozmieszczone odpowiednio kolejne strony danej publikacji. Tradycyjna nazwa składki w języku drukarzy to lega.
Spad drukarski	- obszar druku, który wychodzi poza krawędź ostatecznej publikacji. Spad pozwala zapewnić, że obszar druku będzie dochodził do samej krawędzi.
Sztancowanie (wykrawanie)	- czynność introliga- torska polegająca na wykrawaniu z arkusza (lub stosu arkuszy) papieru, kartonu, tektury lub innego podobnego podłoża, pożądanego kształtu wyrobu papierniczego lub poligraficznego o skomplikowa- nych kształtach, których nie można uzyskać za pomocą zwykłego krojenia na gilotynie introliga- torskiej. Wykrawania dokonuje się za pomocą wykrojnika, którego roboczą częścią jest nóż o odpowiednio wyprofilowanym kształcie ostrza, który jest wtłaczany z dużą siłą na wylot prostopadle w podłoże. Wykrawaniu może towarzyszyć, w ramach tej samej czynności i za pomocą tego samego wykrojnika, rowkowanie, czyli wygniatanie w podłożu linii o zaplanowanych kształtach.

T

TIFF (z ang. Tagged Image File Format)	- jeden z najbardziej rozpowszechnionych i uniwersalnych formatów plików graficznych. Służy do zapisywania grafiki bitmapowej. Pliki zapisane w tym formacie mają rozszerzenie „.tif” lub „.tiff”. Format pozwala na zapisywanie obrazów stworzonych w trybie kreskowym, skali szarości oraz w wielu trybach koloru i wielu głębiach bitowych koloru. Może zawierać prewkę (podgląd w niskiej rozdzielczości), ścieżki i kanały alfa, profile koloru, komentarze tekstowe.
Tinta	- w DTP termin ten nie odnosi się do jasności, lecz do ilości farby. Jest to jednolite tło nałożone jedną farbą dowolnego koloru w ilości mniejszej niż 100%. W poligrafii efektem tinty jest niepełne krycie, czyli raster nazywany przez drukarzy gwarowo „siatką”.
Tłoczenie (nazywane też suchym tłokiem)	- w poligrafii to rodzaj uszlachetnienia druku. Jest to proces tworzenia w materiale tłoczonym (zwykle papier, często tworzywa sztuczne, skóra) trójwymiarowego wzoru przez ściśnięcie matrycą/patrycą, zazwyczaj w celu uwypuklenia, nadrukowanego wcześniej wzoru (napis, logo, element zdobniczy).
Tracking	- równomierne odsuwanie lub przybliżanie do siebie znaków w tekście, możliwość regulowania odległości pomiędzy znakami globalnie, w skali całego tekstu lub w jego wybranym fragmencie. Funkcja dostępna w programach do składu i łamania publikacji, edytorach tekstu oraz innych programach pracujących z tekstem w trybie graficznym.
Trapping (zalewka, nadlewka, podlewka)	- na styku dwóch różnych kolorów, gdy zachodzi niebezpieczeństwo niedokładnego ich spasowania podczas druku, jeden z nich na etapie przygotowania materiałów można nieznacznie „powiększyć” – jest to trapping. Usuwa to problem niedokładności pasowania przy drukowaniu kolejnych separacji. W druku offsetowym przyjęto wartość trappingu ok. 0,14 pkt (dla przypomnienia 1 punkt = 0,353 mm w odróżnieniu od punktu typograficznego = 0,375 m).
Triada	- umowna nazwa oznaczająca druk w pełnym kolorze – w rzeczywistości system druku przy użyciu trzech kolorów – cyjanu, magenty i koloru żółtego, w którym odcienie szarości i kolor „czarny” uzyskiwano z nakładania się tych trzech barw. Uszlachetnianie druku – dziedzina poligrafii z pogranicza technik drukarskich i introligatorskich, zajmująca się metodami pokrywania podłoża drukowego różnorodnymi substancjami lub materiałami. Uszlachetnianie druku można stosować, zarówno wobec miejsc zadrukowanych, jak i niepokrytych farbą drukową, a wykonuje się je najczęściej na zadrukowanych już arkuszach, ale jeszcze przed procesami introligatorskimi, choć może być ono wykonywane również na gotowych wyrobach introligatorskich. Celami uszlachetniania wyrobów poligraficznych są: – podnoszenie wizualnych walorów powierzchni – zwiększenie wytrzymałości mechanicznej podłoża (np. na rozciąganie) – zwiększenie wytrzymałości mechanicznej powierzchni (np. na ścieranie) – zwiększenie odporności powierzchni na agresywne czynniki środowiska, jak: światło, wilgoć, woda, utlenianie – nadanie cech specyficznych (np. powlekanie klejem).

U

Użytek

- jedna kopia pracy przygotowanej do druku lub jej fragment mieszczący się na arkuszu druku. W przypadku pracy lub jej fragmentu – kilkakrotnie mniejszych od stosowanego arkusza drukarskiego, należy przygotować kilka użytków, czyli na jednym arkuszu będzie drukowane od razu kilka kopii. Na przykład. ulotka formatu A5 drukowana na maszynie A3 wymaga przygotowania pracy w 4 użytkach. Wakat – strona publikacji poligraficznej nie pokryta w ogóle drukiem. Jeśli na stronie znajduje się choćby pagina lub tinta, to nie jest już ona wakatem. Wakatami są często drugie strony czwórki tytułowej książki oraz strony przedtytułowe rozdziałów. W zecerstwie była to forma drukowa kolumny wypełniona jedynie justunkiem.

W

Użytek

- jedna kopia pracy przygotowanej do druku lub jej fragment mieszczący się na arkuszu druku. W przypadku pracy lub jej fragmentu – kilkakrotnie mniejszych od stosowanego arkusza drukarskiego, należy przygotować kilka użytków, czyli na jednym arkuszu będzie drukowane od razu kilka kopii. Na przykład. ulotka formatu A5 drukowana na maszynie A3 wymaga przygotowania pracy w 4 użytkach. Wakat – strona publikacji poligraficznej nie pokryta w ogóle drukiem. Jeśli na stronie znajduje się choćby pagina lub tinta, to nie jest już ona wakatem. Wakatami są często drugie strony czwórki tytułowej książki oraz strony przedtytułowe rozdziałów. W zecerstwie była to forma drukowa kolumny wypełniona jedynie justunkiem.

Wzornik barw

- zestaw próbek służący identyfikacji barwy oraz jej kodu. Wzorniki barw są używane w różnych branżach. Często mają one zasięg wewnątrzbranżowy lub nawet lokalny (np. wzorniki konkretnego producenta, stosowane tylko przez niego). Wzorników barw używa się wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba precyzyjnego określania bar- wy przy wzajemnym komunikowaniu się lub potrzebie kontroli zgodności danej barwy z barwą wzorcową. Wzorników barw używa się m.in. w poligrafii. Do powszechnie uznanych należą drukowane farbą wzorniki barw: – wzornik barw HKS – wzornik barw Pantone Czasem używane są również wzorniki: – wzornik barw CMYK – wzornik barw Pantone/CMYK porównawczy

Z

Zalewka

- jest to metoda korygowania błędów pasowania powstających podczas druku. Jeśli dwa obiekty są drukowane na różnych zespołach maszyny drukarskiej i mają ściśle przylegać do siebie, wówczas istnieje niebezpieczeństwo, że na skutek błędów w pasowaniu pojawi się między nimi przestrzeń (np. będzie widoczny biały papier, na którym wykonywany jest druk). Aby temu zapobiec obiekty powiększa się o 0,3–1 punkt typograficzny. Powstaje wówczas wspólny obszar, co jest praktycznie niedostrzegalne dla oka. Zalewki wykonuje się na etapie komputerowego przygotowania do druku. Jeśli obszar obiektu jest powiększany, wówczas mamy do czynienia z nadlewkami. Czasem wykonanie nadlewki byłoby ze szkodą dla szczegółów obiektu, wtedy wspólny obszar między obiektami tworzony jest kosztem pomniejszenia jednego z obiektów, a taki rodzaj zalewki nosi nazwę podlewki.